Scharwoude is een oude plaats. De plaats ontstond als bewoning bij een bos. Over de betekenis van de plaatsnaam zijn verschillende uitleggen, dit komt mede omdat de oorspronkelijke naam en/of vertaalde betekenis waarschijnlijk nooit is opgeschreven. Een goede aanwijzing daarvoor is dat van de naam in een eeuw tijd verschillende schrijfwijzen aanwezig zijn. In 1311 schreef men bijvoorbeeld het als Scaderwout, wat zou kunnen duiden op een schadelijk of gevaarlijk bos bij het water en 1396 als Scaerwoude, wat dan weer oeverbos zou betekenen. Andere mogelijke zijn bijvoorbeeld; plaats in de schaduw van het bos, Skaderwou(t)" en gemeenschappelijke weidegebied bij het bos, Skarwou(t).
Scharwoude kent een roerig verleden met de Zuiderzee. In 1375 raakte het dorp met kerk en al zelfs grotendeels onder water bij grote stormvloed. Deze vond plaats op de St. Marcelisdag, 30 oktober dat jaar. Het bleef niet bij die ene keer. Van de dijk tussen Hoorn en Scharwoude is bekend dat deze uiteindelijk een rechte dijk was geworden na die periode. Het herwonnen gebied werd echter weer veranderd door een aantal doorbraken in 16e eeuw. Ook verdween er toen, bij één van die dijkdoorbraken een deel van Scharwoude in de zee. Ook in 1675 was er een grote dijkdoorbraak nabij de plaats. De huidige vorm van het dorp en dijk dateert van 1854.
Scharwoude is een dorp in de gemeente Koggenland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Van oorsprong is Scharwoude een vissersdorpje aan de Zuiderzee. Het was een lint met wat vissershuisjes aan de dijk. Het dorp heeft 490 inwoners (2004). Scharwoude ligt verwarrend genoeg op aanzienlijke afstand van de dorpen Noord- en Zuid-Scharwoude, en bestaat er dus niet uit.
Scharwoude ligt in het verlengde van Grosthuizen aan het Markermeer, bij de Hoornse Hop tegen de Westfriese Omringdijk aan. Het dorp is net ten zuiden gelegen van de stad Hoorn. Tussen het dorp en de stad is alleen de buurtschap en natuurgebied De Hulk gelegen. Scharwoude was tot 13 april 1854 een zelfstandige gemeente. In 1854 werden de gemeenten Scharwoude, Grosthuizen en Avenhorn samengevoegd. Deze drie gemeenten gingen verder onder de naam Avenhorn. In 1979 vond er wederom een samenvoeging plaats. De gemeenten Avenhorn, Oudendijk, Ursem en Berkhout werden samen de gemeente Wester-Koggenland. Vanaf 1 januari 2007 vormen Wester-Koggenland en Obdam de gemeente Koggenland.
